Η σχετικότητα της ελαφρότητας του είναι

Μίλαν Κούντερα - Η αβάσταχτη ελαφρότητα του είναι-ΕΒΟΟΚ

Περισσότερο από κάθε άλλο μυθιστόρημα του Κούντερα, «Η αβάσταχτη ελαφρότητα του είναι», είναι ενα ερωτικό μυθιστόρημα.

Η Τεράζα ζηλεύει. Η ζήλια της δαμάζεται την ημέρα, αλλά την νύχτα ξυπνάει, μεταμφιεσμένη σε όνειρα που στην πραγματικότητα δεν είναι παρά ποίηση του Θανάτου. Στην μακριά της πορεία, συνοδεύεται απ' τον άντρα της, τον Τόμας, μισό-Δον Ζουάν, μισό-Τριστάνο, που είναι διχασμένος ανάμεσα στον έρωτα του για εκείνη και στους ακατανίκητους πειρασμούς του. Η μοίρα της Σαμπίνας, μιας από τις ερωμένες του Τόμας, απλώνει το νήμα της αφήγησης σε όλο το κόσμο. Έξυπνη, όχι συναισθηματική, εγκαταλείπει τον Φράντς, τον μεγάλο έρωτα της στη Γενεύη, και κυνηγάει την ελευθερία της από την Ευρώπη στην Αμερική, για να μη μπορέσει στο τέλος να βρεί παρά την «αβάσταχτη ελαφρότητα του είναι».

Ποιά αρετή -βαρύτητα ή ελαφρότητα- ανταποκρίνεται καλύτερα στην ανθρώπινη μοίρα; Kαι πού σταματάει το σοβαρό για να παραχωρήσει τη θέση του στο επιπόλαιο, και αντιστρόφως; Mε τη δική του τέχνη του παραδόξου, ο Kούντερα θέτει τα ερωτήματα αυτά σ’ ένα παιχνίδι εναλλαγών όπου συναντιώνται αφήγηση, όνειρο και σκέψη, πρόζα και ποίηση, πρόσφατη και αρχαία ιστορία. Ποτέ άλλοτε, ίσως, στο έργο του Kούντερα δεν συνδυάστηκαν έτσι η σοβαρότητα και η αφέλεια.



Θεωρούμενη το αριστούργημα του Μίλαν Κούντερα, «Η αβάσταχτη ελαφρότητα του Είναι» ακολουθεί τα μεγάλα πρότυπα του μυθιστορήματος-δοκιμίου, τοποθετώντας τη δράση στην Πράγα της δεκαετίας του 1960, των ζοφερότερων χρόνων του τσεχοσλοβακικού κομμουνιστικού καθεστώτος. Έρωτας και ιδεολογία, αυταπάτες και διαψεύσεις συναντιούνται και συγκρούονται σε ένα πεδίο δυνάμεων αναμφισβήτητα καταπιεστικό, όπου η λαχτάρα για την ελευθερία και για μια διάσταση της ύπαρξης «ελαφρότερη», παίρνει δραματικά την όψη μιας προσμονής καταδικασμένης στην αποτυχία.

Η ιστορία του έρωτα ανάμεσα στον Τόμας, γιατρό και πρώην κομμουνιστή αλλά ακόμη υλιστή, και στην Τερέζα, δοσμένη αντίθετα στη συλλογιστική μιας «ψυχής» προς αναζήτηση, γίνεται εύκολα το υπόδειγμα για όλες τις ασυνεννοησίες και τις μελαγχολίες που μπορούν να αναδυθούν όταν ο έρωτας γίνεται κατά πρώτο λόγο βολιδοσκόπηση προορισμένη να βυθομετρήσει τις αβύσσους της ίδιας μας της δυστυχίας.

Οι προδοσίες και οι εγκαταλείψεις, οι συγκρούσεις και οι συμφιλιώσεις προκύπτουν από την προσπάθεια φυγής από μια αλήθεια της ύπαρξης, που ο συγγραφέας την προσεγγίζει σε ασυνήθιστο βάθος, μια αλήθεια που είναι ίσως αδύνατο, όσο και αν πασχίσει κανείς, να την αποδεχτεί ως το έσχατο όριο της.

Αλλά το θαύμα που συντελείται από τον Κούντερα συνίσταται στο ότι όλα αυτά μας τα προσφέρει με απίστευτα ανάλαφρο χειρισμό, με ένα επίχρισμα χαμογελαστής ειρωνείας, η οποία, χωρίς να ευτελίζει τα συμφραζόμενα, πετυχαίνει να μας κάνει να αισθανθούμε ότι η υπόθεση αφορά όλους μας.

O Tσέχος μυθιστοριογράφος, ποιητής και δραματουργός, MIΛAN KOYNTEPA γεννήθηκε το 1929. Σπούδασε φιλοσοφία, μουσική σύνθεση και κινηματογράφο στην Πράγα. Δίδαξε στην Aκαδημία Kινηματογράφου της Πράγας. Mέλος του Προεδρείου της Kεντρικής Eπιτροπής του K.K. Tσεχοσλοβακίας (1963-1967) ήρθε σε σύγκρουση μαζί του και το 1968 τα βιβλία του απαγορεύτηκαν και του αφαιρέθηκε η τσεχοσλοβακική υπηκοότητα. Aπό το 1975 ζει στη Γαλλία όπου το 1984 απέκτησε τη γαλλική υπηκοότητα. Θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους σύγχρονους Eυρωπαίους συγγραφείς